Mardin' deki Medreseler

Kasımiye Medresesi: Şehrin güney batısında tepenin altındadır. Yapımına Artuklu sonlarında belki de Sultan İsa devrinde Zinciriye Medresesi’nin yapımından hemen sonra muhtemelen aynı Mimar tarafından başlanmış, fakat Timur istilası ve Akkoyunlu baskısı gibi karışık bir durumun Mardin siyasetine hakim olmaya başlaması üzerine yarım kalmıştır. Akkoyunlu Hükümdarı Cihangir oğlu Kasım Padişah Mardin’e atandığı zaman, şehri onarmaya başlamıştır. Kasımiye Medresesi 1469 yılında inşa edilmiştir.

Güneyde veya açık cepheye sahip Medrese, Mardin yapılarının en büyüklerindendir ve tek bir avlu etrafında düzenlenmiş iki katlı mekanlarla ve batıda diğer kısımlarla aynı girişe sahip bağımsız bir mescitle teşkilatlıdır.Tuğla tonozlu revaklar ve yanlara doğru derin tonozlarla genişletilmiş tromp kubbeli Camii, revaklı avluda, büyük eyvanın selsebili kanallarla ortadaki havuza bağlanmıştır. İki teras üzerine iki katlı medrese, Camii ve Türbe ile birlikte külliye şeklindedir.

Şehidiye Medresesi: Ana caddenin güneyinde, PTT’nin karşısındadır. XIII.yy.ın ilk yarısında kurulmuş olmalıdır. Güney yönünde iki nefli mescidin yer aldığı revaklı avlulu ve eyvanlı medrese şemasını vermektedir. Yapının minaresi 1916/17 yıllarında yaptırılmıştır. Eklektik bir üslup göstermekte olup, çeşitli yiv’ler , burmalı süs sütunları, çifte şerefe altlıkları ile karmaşık bir görünüme sahiptir.Restorasyon çalışmaları 2004 yılında tamamlandı.

Şehidiye Camii ile aynı tarihte inşa edildiği söylenen Medrese 1214 tarihinde Melik Mansur Nasreddin Artuk Aslan tarafından yaptırılmıştır.

İki eyvanlı olup, kuzey eyvanı sel sebilli diğer eyvan batıda çapraz tonozlu revakların ortasındadır. Medresenin güneyinde küçük bir Camii vardır. Bugünkü minaresi, Şerefeye çıkılan çift merdivenleri ile helezonik yapıdadır.1916 yılında inşa edilmiştir.

Zinciriye (Sultan İsa) Medresesi: 1385 yılında Melik Necmettin İsa Bin Muzaffer Davut Bin El Melik Salih tarafından yaptırılmıştır. Medresenin girişindeki taş işlemeler dikkat çekicidir. İki avlulu ve iki katlı olup, avlunun dışında kalan mekanlarla iyice yayılmış, dilimli kubbeleri ile uzaktan dikkati çeker. Medresede Sultan İsa Türbesi ve birçok eski kitabeler mevcuttur. Medresenin yüksekte kurulma amacı, rasathane olarak kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Mihrapta kullanılan taş ışık vurunca renk cümbüşüne dönüşür. Müze olarak da kullanılmıştır.

Altun Boğa Medresesi: Melik Mansur Ahmet Küçük’ün veziri Altun Boğa tarafından 1364 yılında yapılmıştır.

Şah Sultan Hatun Medresesi: Akkoyunlu Hükümdarı Kasım Bin Cihangir’in yeğeni İbrahim Bey tarafından yaptırılmıştır. Medrese Teker Mahallesinde bulunmaktadır.

Muzafferiye Medresesi: Artukoğlu Melik Muzaffer Karaaslan tarafından siyah beyaz taşlardan yapılmıştır. Döneminde kale eteğinde önemli bir yapı iken bugün herhangi bir buluntu yoktur.

Savur Kapı Medresesi: Kim tarafından ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Yapısal özellikleri Artukoğlu mimarisini yansıtır.

Melik Mansur Medresesi: Artuklu eseri olan yapı Gül Mahallesinin kuzeydoğusundadır. İçinde lahitlerin bulunduğu Medrese günümüzde Mescit olarak kullanılmaktadır.